yemeksepeti.com

Yemek sepeti kurucularından Melih Ödemiş, Boğaziçi Bilgisayar mühendisliğinden mezun. Mezun olduktan sonra Citibank'ta hazine departmanında çalışmış ve bu sırada Boğaziçinde MBA ni yapmış. 2 ortakla birlikte yemek sepetini kurmuşlar.

Yemeksepeti.com kuruluş döneminde, TTNET in gerekli adımları adsl ile birlikte atmasının sonucunda internet Türkiyede giderek yaygınlaşarak bir hobi halini alıyor ve bu dönemde krizle birlikte internete yapılan tüm yatırımlar neredeyse 2 - 3 sene tamamen duruyor. Şu zamanın büyük internet girişimcileri aslında o günlerden çıkabilmiş girişimciler ve bu kişilerin çok net girişim hikayeleri var aslında.

Kendisinin bir yıllık kurumsal hayat tecrübesi var ve bunun o dönem için doğru bir karar olduğunu düşünüyor. Kendi işini kurmadan önce, profesyonel hayatı 2 - 3 sene tanımanın çok büyük faydası olacağını düşünüyor ve böylece işin nasıl yapıldığını yerinde öğreniyor. Bu noktada önemli olan tüm dünyayı görebilmiş olmak, eğer ki kendi işini kuramazsan nereye gideceğini nasıl bir ortamda çalışacağını bilmek ve buna hazırlıklı olmak önemli.
Öncesinde iş hayatında bulunmanın en büyük avantajlarından biri network oluşturabilmek.

Diğer bir yandan gelen bir soruya verdiği cevapla kendisiyle biraz çelişiyor. Günümüzdeki en önemli konulardan bir tanesi hiç şüphesiz ki hız, o yüzden iyi bir ekip, iyi bir fırsat ve iyi bir iş modeliyle okuldayken bile bu işe başlanabileceğini vurguluyor. Burda sorulması gereken sorular; yeterli misin? Fırsat var mı? Ekip gerçekten iyi bir ekip mi?

İyi bir ekip kurmanın zorluğundan bahsediyor çünkü kaliteli insanları girişimci olmaya ikna etmek zor eğer yapılarında yoksa. Profesyonel dünyadan çekip kopararak bazı insanları ekibe katmak gerekebiliyor.


 yemeksepeti.com NE YAPAR?


E-commerce gibi görünse de satış yapılmadığı aslında için b2b + b2c = b2b2c iş modeli söz konusu. İnternet arzı ve talebi optimum trade yapısında ve şeffaf bir ortamda bir araya getiriyor.

Yıllarla birlikte tabi ki çok değişiklikler olmuş ancak iş modeli ilk yazılan haliyle % 90 oranında aynı kalmış.
2001 yılında 5 kişi günde 30 - 40 civari sipariş alan bir ekipken, 2004' te günde 1.000 siparişe çıkıyor. Her ay bir önceki aya göre sipariş sayısında büyüme var. O dönemde rekabet ve fırsat yok çünkü pazar çok küçük, bölüşecek bir şey yok. 2004 senesinde işler değişmeye başlıyor zaten ve bu büyüme fırsatını iyi değerlendirip doğru bir iş modelini kurdukları için buraya geldiklerini düşünüyor Melih Ödemiş.

2007 yılı sonunda şirket büyümeye devam ederken, sipariş sayısı 10.000'e çıkıyor. Pasif yatırımcı şeklinde % 20 yabancı ortak alınmış. 2010 yılında artık 12 ilde faaliyet gösteren, 100 kişinin üstünde bir ekip çalışıyor. Bugün ise, ortalama günlük sipariş sayısı 50.000 ve Türkiye dışında Rusyada ve Birleşik Arap Emirliklerinde bir buçuk senedir faaliyet gösteriyorlar.

Neden Rusya ve Birleşik Arap Emirlikleri?


Yaptıkları işin dinamiklerini Türkiyede öğrenmişler ve bu işin yüksek hacimli, düşük kar marjlı bir iş olduğunu düşünüyorlar. Pazar liderinin ise ciddi anlamda kar sağladığı bir sektör.

Rusya ticaret anlamında hızla büyüyen bir ülke ve yemeksepeti.com un başarılı olabilmesi için ülkede büyük şehirler olması çok önemli oldukça önemli. Rusya ile ilgili tek sorunu iklim. Araba kullanmak zorunda kalıyorlar bunun yanı sıra Moskova da inanılmaz bir trafik sorunu var bu nedenle restoranlar oldukça zorlanıyorlar çünkü çok daha maliyetli.

Birleşik arap emirliklerinde ise Dubai bölgesi nüfusun tamamına hitap edebildikleri bir bölge aynı zamanda dil konusunda hiç bir sorun yok.

BÜYÜME HİKAYESİ

Bir girişimin büyüme hikayesini doğuma oldukça benzetiyor. 

3 yıl ( emekleme – konuşma – yürüme)

Yola çıktığınızda sürekli düşüp kalkmaya devam etmek lazım, iş batabilir bu noktada her şey olabilir ama siz ekosistemi öğrenirsiniz. Dokunarak konuşarak ilk 3 senede öğrenirsiniz önemli olan korunaklı olması ki bu iyi bir ekibi temsil ediyor. Düşman yani rakip çok yok.

6 yıl (taktik – değişim – yardımlaşma)

Ekip ortaya çıkıyor. Başta 2 - 3 kişi varken ekip 20 kişi olmuş. Başka insanları da yönetmek zorunda kalıyorsunuz.  O ilk 20 - 30 kişinin çok önemli olduğunu bütün girişimcilerden duyabilirsiniz.

Belli bir noktadan sonra liderlik halinin ortaya çıkması lazım. Çalışanları etkileyerek peşinizden sürükleyebilirsiniz. Büyük firmalarla en büyük fark çalışanı motive etme noktasında.

Takım kurmak ve delege etmek lazım.

Belli bir noktadan sonra şirket kendi kendini devam ettiriyor olmalı eğer bu sağlanmışsa başarılı olunmuş demek.

10 yıl ( strateji, yönetim, hedefler, sağlıklı büyüme )

Network, çalışanlar , stakeholders ( işinizin ve sizin etrafınızda olan herkes ) sizin ekosisteminizde bulunan herkes.

İnovasyon ve sağlıklı büyüme en iyi şekilde girişimci halindeyken yapılıyor.

Doğru yönetim gerekli; para, risk, insan, rekabet, ortam, beklenti, kriz, ortak, hukuk gibi konuların yönetimi 

Sabır 3 blokta da ortak olan tek şey aslında.

İŞ MODELİ

Paket servis yapan restoranlarla sipariş veren müşterileri bir araya getirmek ve komisyondan para kazanmak. Bu hiç değişmedi.

En büyük avantajları, komisyon dışı gelirler.. İş ortaklarından gelenler. Reklam dışında farklı bir pazarlama gelirleri var.

Tek bir restorandan belli bir komisyon oranı alınıyor, büyük markalardan tabi ki daha az.. Komisyon oranı şube sayısına da bağlı. Flat bir komisyon oranı var. 

2001 Ocak ayında 26 restoranla işe başlamışlar bunların hepsi tekil restoranlar. Giriş parası talep edilmiyor. Tanıtım şu şekilde; "Menünüzü bize verin, online olarak yayınlayacağız ve sizden para istemiyoruz. 30 gün boyunca paranızı topladıktan sonra onun üstünden ücreti ödüyorsunuz."

Dönüm noktası büyük zincirlerin katılmasıyla oldu. Bunların arasında en son katılan marka Burger King.

En büyük risklerden biri tahsilat riski.

Böyle bir durumda ise, şirketin en büyük kaybı sadece bir aylık siparişler oluyor.

Şu anda yemek sepetinde 6.000 restoran var. En az bu kadar restoran sistemden çıkmış şu zamana kadar yani restoranlar için turn over oldukça yüksek.

ANA KURAL:

Restoranın paket servis fiyatıyla yemeksepetindeki fiyat aynı olmak zorunda. Fark koyamaz.

Koyarsa restoran sistemden çıkarılıyor. Çalışanlardan biri 3. Kişi gibi arayıp her zaman fiyat kontrolleri yapıyor, bu şekilde bunun önüne geçiliyor.

Her restoran yerinde gidip görülerek üye yapılıyor, telefonla değil. Satış ekibi bire bir gidip restoranı inceliyor. Belli kriterler var, örneğin en önemli gösterge, çevrede kullanan insanların varlığı. Sipariş alınmaya başladığı andan itibaren her şey kontrol altında. Müşteri memnuniyeti ve sipariş hızı bunlar en büyük kontroller. Eğer bir restoran 5 puanın altına düşmüşse çok ciddi sinyal, uyarı veriliyor ya da sistemden çıkarılıyor.

Çağrı merkezinde 80'e yakın kişi çalışıyor ve operasyon merkezi gibi çalışıyorlar. 

Sipariş miktarındaki artışı direkt olarak şikayet miktarındaki artışla doğru orantılı. En başta sadece telefonla çağrı alınıyordu dolayısıyla bu konunun yetersizliğiyle Türkiye'de pek olmayan canlı yardım hikayesi başladı. Bir agent aynı anda 6 kişi ile konuşabiliyor bu sayede.

En kötü yönlerinden biri “kullanıcı çok sabırsız”. Ayda aşağı yukarı 1bucuk milyona yakın sipariş. Siparişin %10 unu geçen oranla iletişime geçiyoruz.

Fırsat satın alma siteleri çok trend ama fırsat modeli sürdürülebilir bir model değil. Kısır döngü yaratıyorsunuz. Müşteri sürekli fırsat kollamaya başlıyor.

Joker kullanıcıya özel anlık indirim fırsatı modeli. Jokerleri restoran belirliyor. Kriterleri sağlayan müşterilere size joker çıktı, bu restorandan alırsanız size indirim var diye bir duyuru gönderiliyor. Restoranı beğendiyse sadık bir kullanıcı haline gelmesi lazım müşterinin. 

Yaratıcı kampanya modellerine yeni girmeye başlamışlar. Kişiye özel komunikasyonlar için çalışmalar devam ediyor.

Kuruluş yıllarınızda doğru yerde olmayı nasıl başardınız? Tanınmayı nasıl başardınız?

Pazarlama yokmuş ilk yıllarda. TV ye reklam vermek bir internet sitesinin bütçesi için uygun değil. Kriz olduğu için de zaten o dönem imkansızmış. Tamamen word of mouth kullandıklarını söylüyor Melih Ödemiş. İnternette daha iyi bir model yok, sosyal medya da bu şekilde ilerliyor. Word of mouth çok daha hızlı şekilde çalışıyor. Dikkat edilmesi gereken; "İşimizi çok iyi yapalım. Müşteri memnuniyetini çok iyi şekilde yaratalım." PR çok işe yaramış, her zaman reklama değil PR a bütçe ayırmışlar ve her zaman basınının ilgisini çekmiş. Ama pazarlama olarak hala bile büyük bir bütçeleri bulunmuyor.

Break even noktası yaklaşık 1.500'lü siparişlerde geldi.

Temel olarak gideriniz neydi: Neden 1500 sipariş?

Toplam nüfus 200 çalışana yakın ve sadece call center da 80 kişi var. Restoranı arayabilirsiniz değil strateji. Arada yemeksepeti.com olucak, bu karı oldukça küçülten ancak sadakati arttıran bir seçenek. Maliyetleri arttırdı ama müşteri güveni tam anlamıyla sağlanmış oldu.

Girişimci olabilmek adına şu anda destek çok daha fazla ama orantılı şekilde rekabet de çok fazla. Yapamayacağınızı ve işin yolunda gitmediğini anladığınız anda bırakmanız gerektiğini vurgulayarak söylüyor.

Bu noktada karar tabi ki bizlerin ama riski ne ölçüde almamız gerektiği tartışmaya oldukça açık....

Cansu Öcal